Waarom deze verwarring vaak voorkomt
Veel mensen twijfelen bij het gebruik van het werkwoord 'realiseren'. Zeg je 'hij realiseert zich dat hij te laat is' of 'hij realiseert dat hij te laat is'? De verwarring ontstaat omdat 'realiseren' in sommige situaties een wederkerend werkwoord lijkt te zijn, terwijl het dat niet altijd is. In dit artikel leggen we je duidelijk uit wanneer je 'realiseren' met of zonder 'zich' gebruikt, en waarom het ene wel correct is en het andere niet.
Gebruik van 'realiseren' zonder wederkerigheid
Letterlijke betekenis van het werkwoord
Het werkwoord 'realiseren' betekent letterlijk iets verwezenlijken of tot stand brengen. Als je zegt 'we realiseren een nieuw appartementencomplex', bedoel je ermee dat je het complex bouwt. In deze context gebruik je 'realiseren' zonder 'zich', omdat er sprake is van een handeling waarbij iets concreets wordt uitgevoerd.
Niet-wederkerig gebruik is feitelijk en actief
In de zakelijke en projectmatige context is het gebruik van 'realiseren' zonder 'zich' het meest logisch en correct. Bijvoorbeeld: 'De gemeente realiseert een nieuw verkeersplan.' Hier is geen sprake van besef of inzicht, maar van een objectieve, tastbare actie.
Gebruik van 'realiseren zich' in reflexieve vorm
Wanneer 'zich realiseren' correct is
De verwarring ontstaat vooral wanneer mensen het werkwoord gebruiken in de betekenis van 'zich bewust worden van'. In dat geval is 'zich realiseren' correct. Je zegt bijvoorbeeld: 'Ze realiseert zich dat ze een fout heeft gemaakt.' Hier geeft 'zich' aan dat het bewustwording betreft. Zonder 'zich' zou de zin geen juiste betekenis overbrengen in deze context.
Let op de betekenis en context
Als er sprake is van een besef of inzicht, moet je altijd 'zich realiseren' gebruiken. Laat je niet misleiden door het feit dat 'realiseren' ook zonder 'zich' kan worden gebruikt: dat hangt puur af van de betekenis en context. Wanneer je twijfelt, vervang het werkwoord dan eens door 'zich beseffen'. Werkt de zin dan nog steeds, dan weet je zeker dat 'zich realiseren' correct is.
Veelgemaakte fouten op sociale media
Op sociale media komt het vaak voor dat mensen 'realiseren' zonder 'zich' gebruiken wanneer ze eigenlijk 'zich realiseren' bedoelen. Bijvoorbeeld: 'Ik realiseer dat ik nooit meer terug kan.' Deze zin is onjuist, omdat 'ik realiseer' in deze context niet betekent dat iemand iets tot stand brengt, maar eerder dat iemand zich ergens bewust van wordt. De juiste vorm is dus: 'Ik realiseer me dat ik nooit meer terug kan.'
Een handige vuistregel
Wil je testen of je 'zich' moet gebruiken bij 'realiseren'? Vervang het werkwoord dan door 'zich beseffen'. Als dat werkt in de zin, dan gebruik je ook bij 'realiseren' het wederkerend voornaamwoord 'zich'. Voorbeelden: 'Hij beseft dat hij een fout heeft gemaakt' werkt net zo goed als 'Hij realiseert zich dat hij een fout heeft gemaakt'.
